Türkiye e-kitapla yavaş yavaş tanışıyor. Şimdilik Idefix,D&R ve Kitapyurdu e-kitap satışı yapan firmalar. İnternetten kitap satışı yapan Netkitap.com’un da nisan ayında e-kitap satışı yapmaya başlayacak olduğunu duyunca elbette sevindim. Fakat “E-Kitap fiyatları nasıl olacak” (http://www.netkitap.com/ekitap_sss.asp#fiyat) başlığı altında verdikleri bilgiler yanlış ve yanıltıcı: bir çok e-kitabın fiyatı mesela Amazon.com’da genelde 9.99$ seviyesinde, kimi yayıncılar bunu 13$ sınırına kadar çekebiliyorlar (bu başka bir konu ama Amazon bu fiyatları sırf marka bilinirliği yaratmak için zararına sağlıyor, gene de kimi firmalar daha yüksek fiyatlar belirleyebiliyorlar, bu da pazara ipad’in girişiyle beraber yayınevlerinin daha fazla kontrol sahibi olmalarıyla gelen bir durum). Yeni çıkan kitaplar genelde yurtdışında önce karton kapaklı olarak değil de, ciltli olarak piyasaya sürülürler, fiyatları da genelde 25$ civarında olur. Demek oluyor ki genelde %50 civarında bir indirim söz konusu. Bir süre sonra da, genelde bir yıldan az olmuyor, karton kapaklı baskılar piyasaya sürülüyor 15-18$ civarında fiyatlarla (tabii ki bunların hepsi etiket, tavsiye edilen satış fiyatı) o zaman da bu kitapların e-kitap versiyonlarının fiyatları çoğunlukla 9.99$ seviyesine düşüyor [elbette saçma durumlar olmuyor değil, gerçekten bazı kitapların e-kitabı daha pahalı olabiliyor, ama genelde bunun nedeni basılı kitabın fiyatının aşırı düşürülmüş olması oluyor, akademik kitaplarda da fiyatlar genelde çok uçuk ve çok değişken olduğu için oraya hiç girmedim].
Netkitap.com’un e-kitap anasayfasında ise tatsız bir şey var: (http://www.netkitap.com/ekitap.asp) adresinde Amazon Kindle’ın (Amazon.com’un e-kitap okuyucusu) tanıtım görselini kullanılıyor. Resim ürünün tanıtımı olarak kullanılmıyor, stok görsel olarak kullanılmış, bildiğimiz intihal yani. Bakalım düzeltmeleri ne kadar sürecek?
Son olarak, netkitap.com, kendi e-kitap okuyucusunu geliştirdiğini belirtmiş, programın kendisini kurcalamadan bir şey söyleyemem ama genel olarak, her firma kendi sıkıcı, kabız programlarını yutturmaya çalışıyor. Farklı yerlerden alışveriş yaptığınız zaman, birbirine erişimi olmayan programlar kullanım zorluğu çıkarıyorlar; yani, evinizde sadece kitaplarınızın durduğu bir kaç odanız olduğunu düşünün, bir kitabı başka bir odaya götüremiyor, orada okuyamıyorsunuz. Aldığınız kitap hangi programdaydı, acaba o kitabı daha önce almış mıydınız vs. gibi temel sorunları peşisıra getiriyor. Eğer ki benim gibi Linux kullanıyorsanız zaten bu programları yüklemek, çalıştırmak vs. bir işkence. Bu program yükleme eziyetinin altında firmaların DRM (Digital Rights Management – Dijital Telif Yönetimi) kullanmak yatıyor, DRM esasında tüm dosyalara uygulanabilen bir koruma biçimi. Sahip olduğunuz dosyanın yüklenme anında özgün olduğunun onayı ve belli aralıklarla özgün olup olmadığını kontrol edilmesi esasına dayanıyor basitçe. Cümlenin ikinci kısmı kitapları kiralayabilme, ödünç alabilme, ve de elbette bunların kontrölünü sağlayan, imkanları sunan bir mekanizma. DRM müzik piyasasında denendi ve esasında insanları korsana itmekten başka bir işe yaramadı, çoğu firma da bundan vazgeçti: Amazon, Apple iTunes vs.
Video kasetleri hatırlayanlar iki format bulunduğunu hatırlar, bunların kasetleri farklı boyuttaydı ve birini çalıştıran alet öbürünü çalıştırmazdı. Şimdi de böyle, Amazon Kindle sahibiyseniz, Idefix vs.den alacağınız kitaplar aygıtınızda çalışmayacak. Bunun için önce DRM korumasını kaldırmalı, sonra da Idefix’in kullandığı formattan (epub & pdf) Amazon’un desteklediği formata (mobi) çevirmelisiniz. Elbette bunlar, kitabı satın aldığınız firmayla yaptığınız anlaşmada yapmayacağınıza dair imza attığınız uygulamalar. Kitaptan e-kitaba geçişte herkesin pazarda mümkün olduğunca büyük bir pay ve kontrol sahibi olmak (hatta mümkünse teknolojisini tekelleştirip teknolojisinin telifinden de para kazanmak) istemesi, bu tip kavram karışıklıklarına ve dezenformasyona yol açıyor.